Próchnica to choroba zakaźna, która niszczy twarde tkanki zębów, prowadząc do powstawania ubytków, a w zaawansowanych stadiach – do bólu, utraty zębów, a nawet poważnych infekcji. Jest to jedna z najczęstszych chorób przewlekłych na świecie, dotykająca zarówno dzieci, jak i dorosłych.
Główną przyczyną próchnicy jest nagromadzenie się płytki nazębnej, czyli lepkiego biofilmu składającego się z bakterii, resztek jedzenia i śliny. Bakterie te żywią się cukrami z pożywienia, produkując kwasy, które stopniowo rozpuszczają szkliwo zębów. Proces ten nazywamy demineralizacją.
Próchnica jest chorobą zakaźną jamy ustnej, która prowadzi do stopniowego niszczenia tkanek twardych zęba, czyli szkliwa i zębiny. Wywołują ją bakterie, które bytują w płytce nazębnej, lepkiej warstwie osadu gromadzącej się na powierzchni zębów.
Bakterie te żywią się cukrami z pożywienia, a w procesie fermentacji wytwarzają kwasy. Kwasy te rozpuszczają minerały w szkliwie i zębinie, tworząc ubytki w zębach. Nieleczona próchnica może prowadzić do bólu, infekcji, a nawet utraty zębów.
Próchnica rozwija się stopniowo, a jej postęp można zauważyć nawet gołym okiem. Początkowo zmiany są niewielkie i łatwo je przeoczyć.
Na samym początku na powierzchni szkliwa, najczęściej w pobliżu linii dziąseł, pojawiają się białe lub kremowe plamy. To pierwszy sygnał ostrzegawczy, że pod powierzchnią toczy się walka. Szkliwo traci swój naturalny połysk i staje się matowe, szczególnie widoczne w świetle dziennym. Wraz z rozwojem choroby, białe plamy zmieniają kolor na brązowy, a ich granice stają się bardziej wyraźne. To znak, że próchnica postępuje i niszczy coraz większe obszary szkliwa. Mogą pojawić się też pierwsze bóle, zwłaszcza podczas jedzenia słodkich lub kwaśnych pokarmów.
W stadium bardziej zaawansowanym pojawiają się widoczne ubytki w zębach. Początkowo są niewielkie, ale z czasem powiększają się i stają się głębsze. W tym momencie próchnica może już powodować dokuczliwy ból podczas jedzenia i picia. Zęby dotknięte chorobą mogą również przybrać ciemny, brunatny lub szarozielony kolor. To oznaka, że próchnica dotarła do miazgi zęba i wymaga natychmiastowego leczenia stomatologicznego.
Nieleczona próchnica stopniowo przenika do głębszych warstw zęba, docierając do miazgi. Miazga to delikatna tkanka zawierająca nerwy i naczynia krwionośne. Zapalenie powoduje silny, pulsujący ból, który może promieniować na inne części twarzy, głowy, a nawet szyję. Wraz z bólem pojawia się obrzęk, widoczny jako opuchlizna policzka lub dziąsła. W wyniku toczącej się infekcji w miazdze gromadzi się ropa. Ropień to zbiornik wypełniony gęstą, żółtawą substancją, zawierającą bakterie i martwe komórki. Może on samoistnie przebić się na zewnątrz, tworząc przetokę w postaci bolesnego owrzodzenia na dziąśle lub policzku.
Osłabiony ząb staje się bardziej podatny na złamania i ostatecznie może ulec całkowitej utracie. W skrajnych przypadkach infekcja może rozprzestrzenić się na kość szczękową, prowadząc do poważnych powikłań, takich jak zapalenie szpiku kostnego.
Próchnica to nie tylko problem estetyczny i ból zębów. Nieleczona może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia całego organizmu.
Bakterie odpowiedzialne za próchnicę mogą przedostawać się do krwiobiegu, powodując zakażenia w innych częściach ciała. Mogą one prowadzić do chorób serca, udaru mózgu, cukrzycy, problemów z układem oddechowym, a nawet przedwczesnego porodu.
Ponadto przewlekły stan zapalny związany z próchnicą może negatywnie wpływać na ogólną odporność organizmu i zwiększać ryzyko wystąpienia innych chorób.
Dlatego tak ważne jest dbanie o zdrowie jamy ustnej i regularne wizyty u dentysty. Wczesne wykrycie i leczenie próchnicy pozwala nie tylko uchronić zęby, ale również zapobiec poważnym konsekwencjom zdrowotnym.
Pamiętaj, że zdrowe zęby to zdrowy organizm!
Metody leczenia próchnicy zależą od stopnia jej zaawansowania. W przypadku wczesnego stadium (białe plamy) stosuje się remineralizację za pomocą specjalnych preparatów z fluorem, które wzmacniają szkliwo i mogą zatrzymać rozwój choroby. Dodatkowo zaleca się zmianę nawyków żywieniowych i ograniczenie spożycia cukrów i kwaśnych pokarmów.
W stadium zaawansowanym, gdy pojawiają się ubytki, konieczne jest leczenie stomatologiczne. Najczęściej stosowaną metodą jest wykonanie wypełnienia zęba, polegające na usunięciu zainfekowanych tkanek i uzupełnieniu ubytku materiałem kompozytowym. W przypadku gdy próchnica dotarła do miazgi, konieczne jest leczenie kanałowe. Polega ono na usunięciu zainfekowanej miazgi, oczyszczeniu kanałów korzeniowych i ich wypełnieniu.
Oprócz wymienionych metod, stosuje się również lakowanie zębów, szczególnie u dzieci, w celu wzmocnienia szkliwa i ochrony przed próchnicą. Regularne stosowanie pasty i płynów do płukania ust z fluorem również pomaga wzmocnić szkliwo i zapobiega rozwojowi choroby.
Pamiętaj, że leczenie próchnicy jest ważne nie tylko dla zdrowia zębów, ale również dla ogólnego stanu zdrowia. Nieleczona próchnica może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak infekcje, a nawet utrata zębów. Dlatego tak ważne są regularne wizyty u dentysty i natychmiastowe leczenie nawet niewielkich ubytków.
Najlepszym sposobem na zapobieganie próchnicy jest utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej:
Pamiętaj, że próchnica to choroba, której można skutecznie zapobiegać. Dbając o higienę jamy ustnej i stosując zdrową dietę, możesz chronić swoje zęby przed próchnicą i cieszyć się zdrowym uśmiechem przez wiele lat.
